Çalışanlara iyi haber! Yargıtay'dan 'mobbing' kararı!

Bir yandan dogrudan hedef alinan isçiyi etkileyen, diger yandan isyerinde çalisma barisini bozan bir süreci ifade ediyor. Hedef alinan isçi kadar çevreyi de olumsuz etkileyerek, isveren üzerinde verimliligin düsmesine bagli zararlar olusturuyor. Isyerinde çalisanlara yönelik psikolojik siddet, taciz, yildirma ve kusatma hem sinirlarinin belirlenmesi hem de ispatlanmasi konusunda sürekli inceleme konusu oluyor.

Isçinin yöneticisi ya da çalisma arkadasi gibi bir kisi veya isyerinde bir grup tarafindan karsilastigi davranisin mobbing sayilabilmesi için söz konusu davranisin isyerinde gerçeklesen, sistematik hale gelen, kasitli olarak yapilan ve süreklilik gösteren, yildirma ve isten uzaklastirma amaci tasiyan, kisinin kisiliginde, sagliginda ve mesleki durumunda zarar doguran bir davranis olmasi gerekiyor. Buna göre, isyerinde siklikla karsilasilan mobbing davranislari su sekilde örneklenebilir:

- Kisinin sürekli sözünün kesilmesi - Yaptigi isin sürekli elestirilmesi - Sözlü veya yazili tehditler almasi - Yüzüne bagirilmasi veya azarlanmasi - Çevresindeki insanlarin onunla konusmamasi - Sanki orada degilmis gibi davranilmasi - Arkasindan kötü konusulmasi veya söylenti çikarilmasi - Alay edilmesi ya da isim takilmasi - Anlamsiz veya itibarini zedeleyecek isler verilmesi ya da sürekli olarak isinin degistirilmesi.

Isverenin önemli borçlarindan birisi de isçilerin kisiliginin korunmasidir. Isveren tipki is sagligi ve güvenliginin saglanmasinda oldugu gibi isçinin bütün kisiliginin korunmasinda da ayni sorumluluklarla yükümlüdür. Isçiyi tipki bir is kazasina karsi korudugu gibi mobbinge karsi da koruma yükümlülügü var. Ayrica esit davranma borcu isçinin kisiligini gözetme borcuyla birlesince, isverenin isçisinin mobbing’e ugramasini engelleme yükümlülügü net olarak karsimiza çikmaktadir. Aksi halde, isçi is sözlesmesini ihbar süresini beklemeden derhal hakli nedenle feshedebilir. Is sözlesmesini mobbing gerekçesiyle fesheden isçi ayni zamanda kidem tazminatina da hak kazanir.

Borçlar Kanununda yer alan “isçinin kisiliginin korunmasi” ile ilgili düzenleme uyarinca, isverenin, hizmet iliskisinde isçinin kisiligini korumasi ve saygi göstermesi, isçilerin psikolojik ve cinsel tacize ugramamalari ve bu tür tacizlere ugramis olanlarin daha fazla zarar görmemeleri için önlem almasi gerekli.

Ancak isyerinde karsilasilan her kötü davranis ya da hakaret veya psikolojik siddet örnegi, mobbing sayilmiyor. Yargitay’in, bir hareketin mobbing sayilabilmesi için sistematik, sürekli ve kasitli olmasi gerektigi yönünde kararlar verdigi görülüyor. Bu baglamda, Yargitay bir kararinda isten uzaklastirmaya yönelik tacizin sik ve belirli bir süre almasi, süreklilik göstermesi, sistematik olarak tekrarlanmasi ve kasitli olmasi gerektigi üzerinde duruyor. Süreklilik göstermeyen, ara sira münferit olarak meydana gelmis birkaç haksiz, kaba, nezaketsiz veya etik disi davranisi mobbing olarak nitelendirmiyor.

Mobbing oldugunu iddia ettigi davranislarin süreklilik gösterdigini ispatlama yükü isçide. Mobbing’i kanitlamak için tutulan yazismalarin, belgelerin büyük önemi var. Bununla birlikte Yargitay yaklasik ispat kavramini kabul ederek mobbing’in ispatinda kolaylastirilmis sartlar ortaya koyuyor. Buna göre, “Her ne kadar psikolojik tacize ugradigini iddia eden magdur, bu iddiasini ispatlamakla yükümlü ise de; psikolojik tacizin genellikle tacizi uygulayan ile tacize maruz kalan arasinda gerçeklesen bir olgu olmasi karsisinda olaylarin tipik akisi, tecrübe kurallari göz önüne alinarak sonuca gidilmesinde yarar bulunmaktadir. Yaklasik ispat olarak adlandirilan bu yaklasim tarzi isin dogasina da uygundur.

4857 sayili Is Kanunu’nun 5 inci maddesinin son fikrasinda belirtildigi üzere isçi, isverenin esit islem borcuna aykiri davrandigini güçlü bir biçimde gösteren bir durumu ortaya koydugunda, isveren böyle bir ihlalin mevcut olmadigini ispat etmekle yükümlüdür.”

Bu sekilde kuvvetli emareleri ortaya koyan isçi yerine artik isverenin bu durumun olmadigini ispatlama yükümlülügü dogar. Bu ispat yöntemi ile isçilerin mobbing’i ispatlamasi kolaylasmistir.