Türkiye'nin yakın siyasi tarihinde derin izler bırakan Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan, 6 Mayıs 1972’de idam edildi. Sol hareketin sembol isimleri olarak anılan bu üç genç, Türkiye’deki toplumsal ve siyasal mücadelelerin simgesi haline geldi.
THKO VE DEVLETLE YAŞANAN ÇATIŞMA
1970 yılında Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu’nu (THKO) kuran Gezmiş, İnan ve Aslan; devlete karşı silahlı mücadele yürütmeye başladı. Bu süreçte gerçekleştirdikleri eylemler arasında banka soygunları ve fidye amaçlı adam kaçırmalar dikkat çekti. Özellikle 1971 yılında yapılan banka soygunu, kamuoyunun ve devletin tepkisini artırdı.
12 MART MUHTIRASINDAN SONRA GÖZALTINA ALINDILAR
12 Mart 1971 askeri muhtırasının ardından, arananlar listesinde yer alan Gezmiş, İnan ve Aslan kısa sürede yakalandı. Ankara 1 No'lu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi’nde yargılandılar. Haklarında verilen hüküm ise Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nı ortadan kaldırmaya teşebbüs suçundan idam cezasıydı.
TBMM’DE OYLAMA VE TARTIŞMALI KARAR
Mahkemenin verdiği idam kararı, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunuldu ve burada da onaylandı. Oylamada sağ görüşlü milletvekillerinin "intikam" çağrıları dikkat çekti. Bu karar, Türkiye’deki sağ ve sol bloklar arasındaki ayrışmayı daha da keskinleştirdi.
PİŞMANLIKLAR
Üç fidanın idamı, sadece dönemin değil, sonraki yılların da en çok tartışılan olaylarından biri oldu. Yıllar geçtikçe, dönemin siyasetçileri de bu karara yönelik pişmanlıklarını dile getirdi. 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, o günkü şartların etkisiyle böyle bir karar alındığını ifade ederken, dönemin Adalet Partisi'nden Nahit Menteşe açıkça “Yanlış yaptık” dedi.
DENİZ GEZMİŞ KİMDİR?
Deniz Gezmiş, 28 Şubat 1947’de Ankara’nın Ayaş ilçesinde dünyaya geldi. Öğretmen bir çiftin üç erkek çocuğundan biri olan Deniz Gezmiş, ilk ve orta öğrenimini Sivas’ta Yıldızeli ilçesinde tamamladı. Deniz Gezmiş'in babası Rize'nin İkizdere ilçesine bağlı Cimil (Başköy) köyünden annesi ise Erzurum Ilıcalıdır. Deniz gezmişin siyasi yaşamı İstanbul'da Haydarpaşa Lisesi'nde eğitimini tamamlarken başlamıştır.
7 Kasım 1966'da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne giren Deniz Gezmiş'in siyasi hayatı bu dönemde hız kazandı. Üniversite dönemi içerisinde çok sayıda protesto, boykot ve eylemde bulundu. Filistin Demokratik Halk Kurtuluş Cephesi ile aynı saflarda savaşmak için Filistin'de uzun süre bulundu. Eylüle kadar Filistin'de gerilla kamplarında kalan Deniz Gezmiş, 28 Ağustos 1969'da, 26 Aralık 1968'de üniversiteyi işgal ettiği gerekçesiyle Hukuk Fakültesinden ihraç edildi.
Deniz Gezmiş, 16 Mart 1971 Salı günü Sivas'ın Gemerek ilçesinde etrafı sarılarak yakalandı. Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan ile birlikte 6 Mayıs 1972 tarihinde gece 1.00-3.00 arası, Ulucanlar Cezaevi'nde asılarak idam edildi. Deniz Gezmiş'in siyasi hayatına dair daha detaylı bilgileri içeriğimizin devamında edinebilirsiniz.
