ŞOK - Ülkemizde emeklilik hakkı elde etmek için prim gün sayısının tamamlanması kritik önem taşıyor. Ancak çeşitli nedenlerle prim günleri eksik kalan çalışanların imdadına, borçlanma ve ihya uygulamaları yetişiyor. Peki, kimler hangi süreleri borçlanabilir, ihya nedir ve nasıl yapılır? İşte eksik primlerin tamamlanmasına dair tüm merak edilenler.
Kadın sigortalılar, doğum sonrası prim ödemeden geçen sürelerini borçlanarak prim gün sayılarını artırabiliyor. Kanun gereği, üç çocuğa kadar her biri için 2 yıla kadar borçlanma yapılabiliyor. Bu da toplamda en fazla 2.160 gün prim kazanılması anlamına geliyor.
ERKEN EMEKLİLİĞİN KAPISINI ARALIYOR...
Borçlanma hakkı, çocukların sigortalı olduktan sonra dünyaya gelmesi şartına bağlı olsa da, staj sonrası gerçekleşen doğumlarda da borçlanma hakkı bulunuyor. Üstelik staj süresi dikkate alınarak sigorta başlangıcı geriye çekilebiliyor. Takvim'de yer alan habere göre, 2 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın sigortalılar da doğum borçlanmasına benzer şekilde borçlanma yapabiliyor. İlginç olan, evlat edinilen çocuğu doğuran kadının da bu haktan yararlanabilmesi. Erkek sigortalılar için ise askerlik borçlanması erken emekliliğin kapısını aralıyor.
BORÇLANMA HAKLARI
540 güne kadar prim kazanma imkanı tanıyan askerlik borçlanması, sigorta öncesi askerlik yapanların başlangıç tarihini geriye çekebiliyor. Yurt dışında çalışan vatandaşlar belirli şartlar altında, o süreleri emeklilik primine saydırmak için borçlanabiliyor. Kadınlar ise 18 yaşından sonra yurt dışında geçirdikleri süreleri, çalışmasalar bile borçlanabiliyorlar. Ayrıca memurların ücretsiz izin süreleri ve sigortalı olmadan yapılan doktora ya da tıpta uzmanlık eğitim süreleri de borçlanma kapsamına alınıyor.
Bunun dışında;
Avukatlık stajı yapanlar 1 yıl,
Hekimlerin fahri asistanlık süreleri,
Kısmi süreli çalışanların eksik günleri,
Yurt dışı öğrenim süreleri,
Uzman ve usta öğreticilik süreleri,
Polis ve asker eğitim süreleri,
Seçim kanunu kapsamında açıkta geçirilen süreler,
Grev ve lokavt süreleri de borçlanılabiliyor.
EKSİK PRİMLERİ TAMAMLAMA YOLLARI
Emeklilik için eksik primleri tamamlamanın bir diğer yolu ise ihya… Özellikle Bağ-Kur'lu esnaflar, geçmişte prim borcu nedeniyle dondurulmuş hizmet sürelerini ihya ederek yeniden canlandırabiliyor.
Borçlanmada dilediğiniz kadar süre için ödeme yapabiliyorken, ihya işleminde hizmet süresinin tamamının yeniden aktif hale getirilmesi zorunlu. Bu durum, prim borcunu tamamen kapatma avantajı sağlıyor.
Borçlanma ve ihya işlemlerinde ödenecek tutarlar da farklılık gösteriyor. Doğum ve askerlik borçlanmasında brüt asgari ücretin yüzde 32'si baz alınırken, yurt dışı borçlanmasında bu oran yüzde 45'e çıkıyor. İhya işleminde ise yüzde 34,5 oranı uygulanıyor.
Güncel rakamlarla;
1 aylık doğum veya askerlik borçlanması 8.321,76 TL,
Yurt dışı borçlanması 11.702,48 TL,
İhya işlemi ise 8.971 TL civarında ücret gerektiriyor.
