Saygın haber sitelerinden www.sasktoday.ca’da yayımlanan analiz yazısında, Türkiye’nin özellikle durum buğday üretiminde ihracatçı pozisyonuna gelmesi her boyutuyla ele alınırken, analiz yazısının her satırında Kanadalıların memnuniyetsizliği gözlendi.
İşte o yazı:
Durum buğdayı pazarı, Türkiye'nin beklenmedik bir şekilde ihracat pazarında büyük bir güç olarak ortaya çıkmasının ardından "vahşi" bir döneme girdi.
"Pek çok kişiyi şaşırtan bir şey, özellikle de Kanada ihracatçılarını" dedi Purely Canada Foods'dan tüccar Jonathan Meyer.
"Gerçekten de bu, makarna üreticilerinin gününü kurtardı çünkü Türkiye olmasaydı, 2021'i yansıtan fiyatlar görmüş olurduk ve sanırım bu, her çiftçinin umduğu şeydi."
Fiyatlar Kanada'nın büyük kuraklık yılından sonra bushel başına 23 dolara yükseldi.
Bugün, fiyatlar yaklaşık 14 dolar civarında "bekleyen" ve bu sadece Kanadalı çiftçilerin isteksiz satıcılar olduğu içindir, dedi.
İtalyan tarım gıda istihbarat şirketi Areté'nin kıdemli pazar analisti Annachiara Saguatti, Türkiye'nin 2023-24'te Avrupa Birliği'nde Kanada'nın pazar payının büyük bir kısmını ele geçirmeye hazırlandığını söyledi.
Uluslararası Tahıl Konseyi'ne göre, Türk çiftçiler 2023'te 4,1 milyon ton durum üretti ve bu da Kanadalı meslektaşlarıyla aynı miktardır.
Bu, Kanada'da kötü bir mahsul ve Türkiye'de olağanüstü bir hasatın birleşimi nedeniyle gerçekleşti; Türkiye genellikle yaklaşık 3,5 milyon ton durum üretir, dedi.
Türkiye genellikle yoğun iç talep nedeniyle durum buğdayı ihraç etmez.
Saguatti, "Hükümet genellikle iç arzı sağlar ama şu anda büyük iç durum hasadı ve yüksek ithalatlar sonrasında hacimli taşıma stoklarına izin veriyor. 2022-23'te Rusya ve Kazakistan'dan yüksek ithalatlar" dedi.
Değer kaybetmiş olan Türk lirası, durum buğdayını AB'ye satmayı daha da cazip hale getiriyor. Aynı nedenle Rusya büyük miktarlar ihraç ediyor.
Pazarı yakından takip eden İtalyan durum buğdayı çiftçisi Rossella Polito, Türkiye'nin 2021'de kötü bir mahsulü olduğunu ve Kuzey Amerika'da kuraklık nedeniyle üretimin azaltıldığı aynı yıl olduğunu söyledi.
Durum buğdayı eksikliği, hükümetin Afrika ülkelerine, Irak, Suriye, Lübnan, Ürdün ve Güney Amerika ülkelerine ihraç edilen makarnanın tamamen yumuşak buğdayla yapılmasına izin veren yeni düzenlemeler getirmesine neden oldu.
Daha önce bu pazarlara ihraç edilen makarnanın durum buğdayından yapılması ve maksimum %30 yumuşak buğday içermesi gerekiyordu.
"Bu, açıkçası, ihraç edilen mamul ürünler için Türk menşeli durum buğdayının tüketimini azalttı" dedi.
Türk hükümeti, bu yıl iç tüketimin yaklaşık 2,5 milyon ton olacağını ve ihracat için 1,5 milyon tonun bulunacağını tahmin ediyor.
X sosyal medya platformunda @spiga_dorata olarak gönderi yapan Polito, AB'nin iç mahsulünde kalite zararı nedeniyle güçlü ithalat ihtiyaçları olduğunu söyledi.
Saguatti, Türkiye ve Rusya'dan yapılan ithalatın azalması ve Kanada'nın yetersiz tedariklerinin açığı kapatmak için yetersiz olması nedeniyle önümüzdeki aylarda Avrupa'nın durum buğdayı ithalatının yavaşlayacağını düşünüyor.
Türkiye'nin 2023-24'te AB'ye 800.000 ila 900.000 ton durum buğdayı sevk edeceğini düşünüyor, ancak Türk hükümetinin ihracat yasağı getirme olasılığından bahsediliyor.
Areté, Rusya'nın AB'ye yaklaşık 200.000 ton, Kanada'nın ise kısa mahsulü nedeniyle 500.000 ton ihraç edeceğini tahmin ediyor.
Polito, özellikle İtalya'nın, bu ülkede çok düşük test ağırlıklı ürünlerle sonuçlanan hasat yağmurları nedeniyle iyi kalitede durum buğdayı ithal etmesi gerektiğini söyledi.
Polito, Avrupa'nın Kanada'dan durum buğdayı talebinin, Türk ihracatının yavaşlamaya başlamasıyla 2023 sonunda ve 2024'ün ilk yarısında artacağını düşünüyor.
Saguatti, Türkiye'nin AB pazarında en büyük ihracatçı konumuna hızlı yükselmesinin kısa ömürlü olacağını düşünüyor çünkü Türkiye genellikle Kanada'nın yarısı kadar alan eker.
"Kanada'nın gelecekte daha iyi verimlere ulaşabilmesi şartıyla Kanada'nın ihracat potansiyeli, Türk potansiyelinin uzun yıllar önünde olacak" dedi.
Polito, Türk hükümetinin fiyatın devam etmesi durumunda ekim ayında çiftçilerden normalden daha fazla durum ekmelerini beklediğini söyledi.
Gelecekte, buğdayın yetiştirildiği bölgedeki sulama kanallarını artırmayı amaçlayan bir proje nedeniyle Türkiye'de daha fazla durum buğdayı üretimi artışı potansiyeli bulunmaktadır, dedi.
Meyer, Türkiye'nin 2023-24'te dünya çapında 1,5 milyon ton durum buğdayı ihraç etmesini bekliyor. Gelecekteki yıllarda bu "çılgınca" performansın tekrarlanmasını beklemiyor.
Ancak ülke, kısa makarna ürünlerinde yumuşak buğdayın artan kullanımı nedeniyle bu ürünün sürekli bir ihracatçısı haline gelebilir.
Meyer, 2023-24'te Kanada ihracatının 3,0 ila 3,5 milyon ton arasında olacağını tahmin ediyor, geçen yıl 5,13 milyon ton idi.
Bu, tipik bir ihracat aralığının alt ucunda olacak, ancak bu, üretimin bir önceki yıla göre yaklaşık iki milyon ton azalmasından kaynaklanıyor.
Fiyat yönü, Kanadalı çiftçilerin ürünlerini ne kadar süre tutacaklarına bağlı olacak.
GALİP ÖZTÜRK
