ŞOK - Kaza anında uçakta kullanılan yakıt kesme anahtarlarının, kalkıştan hemen sonra "kesme" moduna geçtiği belirlendi. Normalde yalnızca iniş sonrası devreye alınan bu sistemin, havalanma sırasında otomatik olarak etkinleşmesi, soruşturmanın merkezine oturdu.
Kokpit ses kayıtlarında pilotlardan birinin diğerine “neden kestin?” sorusunu yönelttiği, diğerinin ise “ben yapmadım” şeklinde yanıt verdiği tespit edildi. Ancak konuşmaların hangi pilota ait olduğu hâlâ belirlenebilmiş değil. Kalkış esnasında uçağı yardımcı pilotun kullandığı, kaptanın ise gözetleme görevinde olduğu bildirildi.
MOTORLAR YENİDEN ÇALIŞTI AMA YETERSİZ KALDI
Yakıt akışı durduktan sonra, her iki motor da geçici olarak devre dışı kaldı. Anahtarlar saniyeler içinde tekrar "uçuş" konumuna alındığında motorlar yeniden çalışmaya başladı. Ancak biri yeterli itiş gücünü henüz sağlayamadan uçak düştü.
Flightradar24 verilerine göre uçak açık hava koşullarında 625 feet yüksekliğe kadar çıkabildi. Ancak kalkıştan sadece 50 saniye sonra konum verisi kayboldu.
KAZARA MÜMKÜN MÜ?
Havacılık uzmanları, bu tür yakıt kontrol anahtarlarının güvenlik kilitleri sayesinde kazara devreye girmesinin çok zor olduğunu belirtiyor. Anahtarların çevrilebilmesi için önce yukarı doğru çekilmeleri gerekiyor ve darbelere karşı da fiziksel koruma altında bulunuyorlar.
Kanadalı bir havacılık güvenliği uzmanı, “Her iki anahtarın aynı anda yanlışlıkla çevrilmesi neredeyse imkânsız” diyerek ihtimallerin bilinçli müdahaleye işaret ettiğini savundu.
Ohio Eyalet Üniversitesi'nden havacılık araştırmacısı Shawn Pruchnicki ise “Pilotlar genellikle stres anlarında yanlış düğmelere basabilir ama burada öyle bir panik hali görülmüyor. Ses kayıtlarında herhangi bir teknik sorun bildirilmemiş” dedi.
'KOKPİT VİDEOSU' TARTIŞMASI
ABD Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu’nun (NTSB) eski yöneticisi Peter Goelz, ses kayıtlarının henüz yeterince analiz edilmediğine dikkat çekerek, “Kimin konuştuğunu anlamadan sonuca varamayız. Bu nedenle kokpit video kayıt cihazlarının zorunlu hale gelmesi şart” ifadelerini kullandı.
Araştırmacılar, tüm konuşmaların tam dökümünü ve seslerin kimlere ait olduğunun tespitini talep ediyor. Böylece yakıt anahtarlarını kimin ve neden kapattığı netleşebilecek.
FAA UYARISI GÖZ ARDI MI EDİLDİ?
Soruşturma kapsamında dikkat çeken bir diğer unsur ise 2018 yılında ABD Federal Havacılık İdaresi’nin (FAA) yayımladığı bir uyarı oldu. Bazı Boeing 737 modellerinde yakıt anahtarlarının güvenlik kilitlerinin devre dışı bırakılmış olabileceğine dikkat çekilen bu bilgilendirme, bağlayıcı bir zorunluluk getirmemişti.
Kazaya karışan Air India uçağında da benzer sistemin kullanıldığı ortaya çıktı. Ancak Air India, tavsiye niteliğindeki bu kontrolleri yapmamıştı.
Pruchnicki, “Eğer kilit mekanizması devre dışı bırakıldıysa, bu durum yakıtın kendi kendine kesilmesine yol açabilir. Bu, ciddi bir tasarım kusuru olur” dedi.
ELEKTRONİK ARIZA İHTİMALİ
Hindistan Uçak Kazalarını Araştırma Bürosu'nun eski yetkililerinden Kaptan Kishore Chinta ise manuel bir hata dışında başka bir olasılığı gündeme taşıdı: “Elektronik kontrol ünitesi, yakıt akışını otomatik olarak durdurmuş olabilir mi? Böyle bir senaryo varsa, havacılık güvenliği adına büyük bir tehdit söz konusu.”
Öte yandan, kazaya neden olanın yakıtın kendisi olmadığı belirtildi. Yapılan testlerde yakıt kalitesinin “tatmin edici” olduğu vurgulandı. Ayrıca uçağın Ram Air Türbini’nin (RAT) devreye girdiği, iniş takımlarının ise henüz toplanmamış olduğu da raporda yer aldı.
Son değerlendirmelerde, pilotların her iki motoru yeniden devreye almak için çaba gösterdiği ancak yeterli süre olmadığı tespit edildi. Sol motor yeniden güç üretmeye başlasa da sağ motorun toparlanması gecikti. Uçak ise birkaç saniye sonra yoğun nüfuslu bir yerleşim alanına çakıldı.
