Alkol kullanmayan kişilerde görülen yağlı karaciğer hastalığı vakaları dünya genelinde hızlı bir artış gösteriyor. Yapılan araştırmalara göre, dünya üzerindeki her dört yetişkinden birinin bu rahatsızlığa sahip olduğu tahmin ediliyor. Uzmanlar, dengesiz beslenme, hareketsiz yaşam tarzı ve stresin bu “sessiz salgın”ın en önemli tetikleyicileri olduğunu belirtiyor.
Eskiden “alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı” (NAFLD) olarak adlandırılan bu durum, günümüzde MASLD (Metabolik İşlev Bozukluğuyla İlişkili Yağlı Karaciğer Hastalığı) ismiyle biliniyor. Yeni tanım, hastalığın arkasındaki temel faktörleri — obezite, insülin direnci, aşırı şeker tüketimi ve düşük fiziksel aktivite — daha doğru bir şekilde ortaya koyuyor ve karaciğer sağlığının korunmasında önleyici adımların önemini vurguluyor.
Sorunun en tehlikeli yanı, yıllarca belirti vermeden ilerlemesi. Karaciğerde ağrı reseptörü bulunmadığı için pek çok hasta rahatsızlığını fark ettiğinde iş işten geçmiş olabiliyor. Uzmanlar, fark edilmeyen bu yağlanmanın zamanla iltihaplanmaya, fibrozise, hatta siroza ve karaciğer kanserine dönüşebileceği uyarısında bulunuyor.
“EN BÜYÜK TEHLİKE CEHALETTİR”
Beslenme uzmanları, yanlış bilgi ve mitlerin hastalığı daha da kötüleştirdiğini söylüyor:
“İyi niyetle yapılan hatalar bile karaciğeri geri dönülmez biçimde zorlayabiliyor. En büyük tehlike cehalettir.”
Ayrıca internette dolaşan birçok popüler önerinin — detoks diyetleri, süper gıdalar, karbonhidratsız beslenme gibi — bilimsel temele dayanmadığını dile getiriyorlar.
YAĞLI KARACİĞER HAKKINDAKİ EN YAYGIN YANLIŞ İNANIŞLAR
Efsane 1: “Tüm karbonhidratlar zararlıdır.”
Uzmanlara göre bu iddia doğru değil. Sorun, karbonhidratın türünde. Fruktoz içeren işlenmiş gıdalar ve gazlı içecekler karaciğeri zorlayabilirken, tam tahıllar, baklagiller, sebzeler ve meyveler karaciğeri koruyabiliyor.
Efsane 2: “Yağ, karaciğeri yağlandırır.”
Gerçekte önemli olan miktar değil, yağın kalitesidir. Zeytinyağı, fındık, avokado ve balıkta bulunan sağlıklı yağlar iltihaplanmayı azaltır ve hücre yenilenmesini destekler. Buna karşılık işlenmiş gıdalardaki trans yağlar ve doymuş yağlar karaciğeri zorlar.
Efsane 3: “Yağlı karaciğer sadece kilolu kişilerde görülür.”
Yanlış. Vakaların yaklaşık yüzde 20’sinde hastalar normal kilodadır. Bu kişilerde genetik faktörler, stres ve iç organ çevresindeki viseral yağ birikimi belirleyici rol oynar.
Efsane 4: “Bitki çayları ve detoks ürünleri karaciğeri temizler.”
Gerçek tam tersi olabilir. Bazı detoks çayları, yeşil çay ekstresi veya zerdeçal takviyeleri yüksek dozda karaciğer toksisitesine yol açabilir. Fernandes, “Doğal olması zararsız olduğu anlamına gelmez” diyor. En iyi “detoks”, dengeli ve düşük şekerli bir beslenme biçimidir.
Efsane 5: “Bir kadeh şarap zararsızdır.”
Uzmanlara göre az miktarda alkol bile karaciğerin iyileşme sürecini yavaşlatabilir. Güvenli kabul edilen bir alkol miktarı yoktur.
BİLİM NEYİN GERÇEKTEN İŞE YARADIĞINI SÖYLÜYOR
Araştırmalara göre, yağlı karaciğerden korunmak ve geri dönüşünü desteklemek için şu alışkanlıklar fark yaratıyor:
Sebze, bakliyat ve tam tahıllar yönünden zengin bir beslenme
Sağlıklı yağlar: zeytinyağı, avokado, kuruyemiş ve balık
Düzenli egzersiz: dayanıklılık ve güç antrenmanlarının kombinasyonu
Alkol ve rafine şekerden uzak durmak
Günde 2-3 fincan sade kahve tüketmek (koruyucu etkisi kanıtlandı)
Uzmanlara göre, karaciğer sağlığını korumak pahalı detoks kürleriyle değil, tutarlı yaşam alışkanlıklarıyla mümkün. Dengeli beslenme, yeterli hareket ve tamamen alkolsüz bir yaşam tarzı, hastalığın hem önlenmesinde hem de geriletilmesinde en etkili yöntem.
