ŞOK-Son yıllarda sağlıklı yaşlanma dendiğinde akla genellikle beslenme ve egzersiz geliyor. Oysa uzmanlara göre bu ikilinin ortasında yer alan bir başka kritik unsur daha var: Uyku. Eskilerin “uyusun da büyüsün” sözü sadece çocuklar için değil, yetişkinler ve ileri yaş grupları için de yeniden hatırlanmalı.
Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi’nden Nöroloji Uzmanı Dr. Meliha Aydın, uykunun hem bağışıklık hem de beyin sağlığı açısından yaşamsal önemde olduğunu vurguluyor. Amerikan Psikiyatri Birliği verilerine göre insomnia, yani uykusuzluk, toplumda en sık rastlanan uyku bozukluğu. Yetişkinlerin üçte biri bu sorunla karşı karşıya. Bu kişilerin yaklaşık yüzde 6 ila 10’unda ise tıbbi tanı gerektirecek düzeyde ciddi uykusuzluk izleniyor.
KALİTESİZ UYKUNUN BEDELİ AĞIR
Dr. Aydın, tedavi edilmeyen uykusuzluğun hem yaşam kalitesini düşürdüğünü hem de ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını söylüyor. Uykusuzluk; sabah yorgunluğu, baş ağrısı, dikkat dağınıklığı, unutkanlık, işte verimsizlik, trafik kazaları, kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon, mide sorunları, cinsel isteksizlik, depresyon ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi pek çok rahatsızlığa neden olabiliyor.
Uykusuzluk ayrıca diyabet, obezite, astım, inme ve epilepsi gibi kronik ve hayati hastalıkların da tetikleyicisi. Günlük yeterli ve kaliteli uyku uyuyamayan bireylerde, konsantrasyon eksikliği nedeniyle okul veya iş performansında düşüş yaşanıyor; bu da sosyal ilişkileri zedeleyebiliyor.
TEŞHİS İÇİN İLK ADIM: POLİSOMNOGRAFİ
Uyku bozukluklarının tanısında en sık başvurulan yöntem ise polisomnografi. Bu testte hastanın beyin dalgaları, solunum düzeni, kas hareketleri, oksijen seviyesi ve göz hareketleri gibi birçok yaşamsal veri gece boyunca kayıt altına alınıyor. Bu sayede uyku apnesi gibi bozukluklar teşhis edilebiliyor.
Dr. Aydın’a göre, tedavi sürecinde yalnızca tıbbi müdahale değil, hasta yakınlarının desteği ve bilinçlenmesi de büyük önem taşıyor. Aile üyeleri, hastanın uyku kalitesini artırmak için aktif rol üstlenmeli.
PSİKİYATRİK HASTALIKLARIN GİZLİ ORTAĞI
Moodist Hastanesi’nden Psikiyatrist Uzm. Dr. Pelin Taş, uyku sorunlarının psikiyatrik hastalıklarla doğrudan bağlantılı olduğunu belirtiyor. “Ruhsal rahatsızlığı olan bireylerin yüzde 50 ila 80’inde uyku bozukluğu görülüyor. Aynı şekilde, uykusuzluk yaşayan kişilerin yaklaşık yüzde 50’si de psikiyatrik tanı alıyor.” diyen Dr. Taş, depresyon, anksiyete, bağımlılık ve bilişsel bozukluklarda da bu sorunun yaygın olduğunu ifade ediyor.
Dr. Taş, tedavide sadece ilaç ve terapinin yeterli olmadığını, uyku hijyeninin de mutlaka düzeltilmesi gerektiğini söylüyor. İşte önerileri:
-
Her gün aynı saatte yatıp kalkılmalı.
-
Uykunuz gelmeden yatağa girilmemeli.
-
Uyuyamıyorsanız loş ışıkta kitap okuyun veya hafif bir müzik dinleyin.
-
Gündüz uykularından kaçının.
-
Yatak odası sessiz, karanlık ve sadece uyku için kullanılmalı.
-
Haftada en az üç gün 30-40 dakika egzersiz yapın, ama yatmadan hemen önce değil.
-
Elektronik cihazları yatmadan bir saat önce bırakın.
-
Akşam yemeğini uyumadan iki saat önce tamamlayın.
-
Kafein, alkol ve tütün ürünlerinden uzak durun.
Uykusuzluk, yalnızca geceyi değil, bütün bir yaşamı etkiliyor. Bu yüzden hem fiziksel hem ruhsal sağlığın korunmasında kaliteli uykunun önemi göz ardı edilmemeli.
