ŞOK - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan analizde, eylül 2023 sonrası dönemde altın fiyatlarında yaşanan keskin artışın, konut ve otomobil piyasalarında talebi artırdığı belirtildi.
TCMB’de müdür olarak görev yapan Mehmet Selman Çolak ile uzman Mehmet Emre Şamcı tarafından kaleme alınan “Altın Fiyatı Kaynaklı Servet Artışının Konut ve Otomobil Piyasalarına Etkisi” başlıklı yazı, Merkezin Güncesi blog sayfasında yayımlandı.
Çalışmada, Türkiye'deki il bazlı altın mevduatı tercihleri analiz edilerek, altın fiyatlarındaki yükselişin dayanıklı mal piyasaları üzerindeki etkisi incelendi.
YÜZDE 77 ARTIŞ: ALTINDAKİ YÜKSELİŞ SERVET ETKİSİ YARATTI
Analize göre, küresel belirsizlikler ve merkez bankalarının yoğun altın alımları nedeniyle eylül 2023 ile nisan 2025 arasında altın fiyatları dolar bazında yaklaşık yüzde 77 oranında arttı. Bu artışla birlikte, Türkiye'de altının mevduat içindeki payında da yükseliş gözlendi. Yazıda, “Altın fiyatındaki yükseliş, Türkiye’de tasarruflarının önemli bir kısmı altın cinsinden olan kesimler için dikkate değer ölçüde servet artışı anlamına geliyor” denildi.
İLDEN İLE BÜYÜK FARK
Altın mevduatının tasarruf mevduatına oranı fiyatların hızla yükselmeye başladığı 2023 eylül ayında iller arasında önemli ölçüde farklılık gösterdi. Aynı dönemde iller arasında bu ölçüde bir ayrışmaya neden olabilecek başka bir gelişme yaşanmadığı için, bu farklılık altın fiyatlarındaki artışın konut ve otomobil piyasalarına etkisini inceleme fırsatı sundu.
KONUT FİYATLARI ALTIN MEVDUATIYLA PARALEL SEYRETTİ
Mevduattaki altın oranı yüksek olan illerde konut birim fiyatlarının, 2023'ün son çeyreğinden itibaren diğer illerden belirgin biçimde ayrıştığı gözlendi. Bu durum, servet etkisinin varlığına dair önemli bir işaret olarak değerlendirildi.
Altın fiyatlarının etkisini analiz etmek amacıyla iller arasındaki altın mevduat oranı farklılıklarını temel alan bir "farkların farkı" yöntemi uygulandı.
KONUT FİYATLARINDA ORTALAMA YÜZDE 11 İLAVE ARTIŞ
Altın fiyatlarındaki yükseliş öncesinde konut fiyatları ile altın mevduat oranı arasında anlamlı bir ilişki görülmezken, 2023’ün son çeyreği itibarıyla bu oranla konut fiyatları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir pozitif ilişki saptandı. Zamanla değişmeyen diğer belirleyici faktörler kontrol edildiğinde, bu artışın ortalama altın mevduat oranına sahip bir ilde konut fiyatlarını yaklaşık yüzde 11 oranında artırdığı görüldü.
Buna karşılık, toplam konut satışlarında altın mevduat oranına bağlı anlamlı bir farklılaşma gözlenmedi. Bu durum, kısa vadede konut arzının esnek olmaması nedeniyle talep artışının fiyatlara yansıdığı ancak satış adetlerine etki etmediği şeklinde yorumlandı.
İPOTEKSİZ SATIŞLARDA DİKKAT ÇEKEN ARTIŞ
Servet etkisinin daha güçlü gözlenebileceği ipoteksiz satışların altın mevduat oranı yükseldikçe toplam satışlar içindeki payının arttığı belirtildi. Bu durum hanehalklarının altın kaynaklı kazançlarını krediye başvurmadan doğrudan konut alımında kullandığına işaret etti. Aynı zamanda, sıkı finansal koşullara rağmen talebin dirençli kaldığı vurgulandı.
OTOMOBİLDE TALEP ARTIŞI SATIŞLARA YANSIDI
Otomobil piyasasında ise durum farklı gelişti. Altın mevduat oranı yüksek olan illerde altın fiyatlarındaki artış sonrası otomobil satışlarının göreli olarak arttığı saptandı. Konutun aksine otomobil arzının daha esnek olması nedeniyle talep artışı doğrudan satışlara yansıdı.
TALEP ARTIŞI KONUTTA FİYATLARA, OTOMOBİLDE SATIŞA YANSIDI
Sonuç olarak, analizler eylül 2023 sonrası dönemde altın fiyatlarındaki hızlı yükselişin konut ve otomobil piyasalarında talep artışına yol açtığını ortaya koydu. Bu artış konut piyasasında fiyatlara otomobil piyasasında ise doğrudan satış adetlerine yansıdı.
