ŞOK - İstanbul, yüzyıllardır hem imparatorlukların başkenti hem de büyük depremlerin merkezi oldu. 1509, 1766 ve 1894 depremlerinde Topkapı Sarayı’ndan Kapalıçarşı’ya kadar birçok tarihi yapı zarar gördü ama onarılarak günümüze kadar ayakta kalmayı başardı.
1999’DAN SONRA YETERSİZ ADIMLAR
17 Ağustos 1999 depreminde İstanbul’da 3 bin 30 bina ağır hasar aldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre 2023 itibarıyla yalnızca 545 tarihi yapının güçlendirme ve onarımının tamamlandığı açıklandı. Ancak kentte 35 bin 265 tarihi bina bulunuyor ve risk oranı hala çok yüksek.
3 BİN 600 ANIT ESER YIKILABİLİR
Eski İBB Genel Sekreteri Mahir Polat, yapılan senaryo çalışmasına göre 7.5 büyüklüğündeki bir depremde 3 bin 600 anıt eserin yıkılma ihtimalinin çok yüksek olduğunu açıklamıştı. Ayrıca, sivil kullanımda olan 10 bin 800 tarihi bina da aynı riski taşıyor. Bu binalarda yaşayanların sayısı dikkate alındığında en az 100 bin kişinin enkaz altında kalabileceği öngörülüyor.
UZMANLAR NE DİYOR?
Diken'in haberine göre; Yüksek inşaat mühendisi Murat Alaboz, tarihi yapılarda denetim ve mühendislik eksikliğine dikkat çekiyor: “Tarihi yapılara kutsallık atfediyoruz. Oysa ne eski yapıyı bozacak güçlendirmeler yapılmalı ne de güvensiz bırakılmalı. Bu denge doğru kurulmazsa daha fazla yıkım yaşayabiliriz.”
Alaboz, ayrıca mühendislerin çoğunun geleneksel yapım tekniklerine hakim olmadığını, bu yüzden yapılan restorasyonların kimi zaman yapıyı daha da zayıflattığını vurguluyor.
EN ÇOK RİSK SİVİL YAPILARDA
-
Anıtsal yapılar (saray, cami, medrese, hamam) düzenli bakım gördükleri için görece daha dayanıklı.
-
Sivil yapılar (konutlar, özel mülkler) ise bakımsızlık, malzeme yorgunluğu ve ekonomik engeller yüzünden çok daha riskli.
-
Özellikle Beyoğlu, Fatih, Üsküdar, Kadıköy ve Beşiktaş gibi semtlerde hasarın daha ağır olması bekleniyor.
DEPREMDE TARİHİ ESERLER NASIL KORUNACAK?
Kültür ve Turizm Bakanlığı, saraylar ve müzelerdeki eserlerin tahliyesi için plan hazırlandığını açıkladı. Eserleri taşıyacak görevlilerden eserlerin götürüleceği yerlere kadar adımların belirlendiği kaydedildi. Ancak İstanbul’daki anıtsal yapılar için ayrıntılı restorasyon listesi paylaşılmadı.
