Umut hakkının ne demek olduğu ve anlamı merak ediliyor. Ömür boyu hapis cezasına mahkûm edilen kişilerin, gelecekte serbest kalma ihtimali üzerine şekillenen "umut hakkı" kavramı, son senelerde ceza infaz sistemlerinde ve insan hakları alanında gündeme geliyor. Özellikle ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası uygulamalarıyla beraber tartışılan bu hak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarıyla uluslararası hukukta yer alıyor. Peki umut hakkı nedir?
UMUT HAKKI NEDİR?
Ceza hukukunun en tartışmalı konularından biri olarak bilinen "umut hakkı", insanlık onurunun ceza infaz sistemindeki yansıması olarak değerlendirilmekte. Söz konusu hak, ömür boyu hapis cezasına mahkûm edilmiş kişilerin, işledikleri suçların ağırlığına bakılmadan, bir gün serbest kalabilecekleri ihtimaline sahip olmalarını güvence altına almakta.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) içtihatları çerçevesinde gelişen bu kavram, özellikle ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası uygulamalarının insan haklarına uygunluğunun sorgulandığı davalarda gündem haline geliyor. Umut hakkının temel dayanağı ise her bireyin rehabilite edilebilir bir varlık olduğu ve bununla beraber cezalandırma sistemlerinin yalnızca intikam aracı olmaması gerektiği düşüncesi olarak ifade ediliyor.
UMUT HAKKI KİMLERE VERİLİR?
Umut hakkı, teoride ömür boyu hapis cezası almış her birey için geçerli olarak anlatılıyor. Fakat uygulamada bu durum ülkeden ülkeye, hatta bazı durumlarda aynı ülke içinde farklı suç tiplerine göre farklılık gösteriyor.
Bunun yanı sıra Türkiye gibi ülkelerde bazı suç tipleri için bu hak kapsam dışı bırakılmasıyla biliniyor.
Özellikle terör, anayasal düzene karşı işlenen suçlar ve devletin güvenliğine karşı suçlar kapsamında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası almış olan kişiler, ülkemizde yasal olarak şartlı tahliye veya umut hakkından yararlanamıyor.
