ŞOK - Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Onur Yılmaz, yapay zeka tabanlı sohbet robotlarının terapiye ulaşımı kolaylaştırıp maliyeti düşürdüğünü ancak insan temelli empati ve bağ kurma özelliklerini tam olarak sağlayamayacağını belirtti.
Stanford Üniversitesi’nin 2024’te yayımladığı rapora göre, 16-25 yaş arası gençlerin dörtte biri duygusal destek veya danışma ihtiyacını en az bir kez yapay zeka uygulamaları aracılığıyla karşılamayı tercih etti. Yüksek maliyetler, uzun bekleme süreleri ve damgalanma kaygısı, milyonlarca kişiyi bu dijital alternatiflere yönlendiriyor.
TERAPİDE YENİ İMKANLAR AMA SINIRLAR DA VAR
Uzm. Dr. Yılmaz, yapay zekanın tanı sürecini hızlandırma, tedaviyi kişiselleştirme, psikolojik destek sunma, ruh sağlığı uzmanlarını eğitme ve ilaç geliştirme gibi pek çok potansiyel katkısına dikkat çekti. Chatbotların kolay erişim, düşük maliyet, daha fazla kişiye ulaşabilme ve duygusal durum takibi gibi avantajlar sunduğunu belirtti. Ancak bireysel terapilerde algoritmalardaki yanlılık riski ve insan unsurunun eksikliği, güvenlik ve etik kaygıları gündemde tutuyor.
Yılmaz, terapinin "ilişki kurma sanatı" olduğunu ve terapist ile danışan arasındaki sezgi, empati, sözel olmayan iletişim gibi unsurların algoritmalarla sağlanamayacağını ifade etti. "Chatbotlar, terapist yerine değil, terapiste destek olarak kullanılmalı" diyen Yılmaz, aktarım (transference) gibi karmaşık psikolojik süreçlerin yapay zeka ile sağlanmasının güç olduğunu vurguladı.
BAĞIMLILIK RİSKİ VE MANİPÜLASYON RİSKİ BULUNUYOR
Araştırmalar, sohbet robotlarının gençlere arkadaşlık etme, duygusal destek sağlama ve sorunlarla başa çıkma imkanı sunduğunu gösteriyor. Ancak Yılmaz, kişilerarası ilişkilerden kopma, bağımlılık riski, önyargıların pekişmesi, manipülasyon ihtimali ve gizlilik sorunları gibi risklerin de altını çizdi. Özellikle hassas bir ruh halindeki gençlerin olumsuz sonuçlarla karşılaşabileceğini söyledi.
ETİK VE YASAL ÇERÇEVE ŞART
Yılmaz, geliştirilecek yapay zeka sistemlerinin etik değerleri gözetmesi, şeffaf olması, önyargısız çalışması, gizliliği koruması ve olası hatalarda sorumluluk alanlarının netleşmesi gerektiğini belirtti. Bu amaçla etik kurulların kurulması ve yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı.
